Ông Hoàng Mười là một "Đức Thánh Minh" trong hàng các ông quan Hoàng của tín ngưỡng Đạo Mẫu, được nhiều người ngưỡng mộ và được thờ ở nhiều địa phương trong nước. Ông được giao cai quản về tâm linh - trấn giữ một vùng non nước dọc sông Lam, nên những nơi thờ Tứ Phủ theo Đạo mẫu Nghệ An đều thờ ông, nhưng chỉ là phối thờ.Còn đền thờ chính Ông Hoàng Mười tọa lạc tại làng Xuân Am, xã Hưng Thịnh, Hưng Nguyên, Nghệ An, theo sử sách ghi lại thì Đền được xây dựng từ năm 1634 ( thời Hậu Lê),đền còn có các tên gọi khác là Mỏ Hạc Linh Từ (theo địa hình thế đất núi sông của thuyết phong thủy) hay đền Xuân Am( theo địa danh làng). Ngoài cảnh đẹp kỳ thú, từ lâu, đền đã nổi tiếng linh thiêng vì ở đây ngoài thờ Quan Hoàng Mười theo tín ngưỡng Đạo Mẫu, còn phối thờ các vị Song Đồng Ngọc Nữ, Vị Quốc Công Thái Bảo Phúc Quận Công, Phụ Quốc Thượng Tướng quân Nguyễn Duy Lạc,…
Trải qua thời gian, đền đã bị xuống cấp, tuy nhiên được sự quan tâm đầu tư kịp thời của chính quyền và nhân dân địa phương, các cấp các ngành cùng sự đóng góp công đức của các cá nhân, tổ chức đoàn thể, đến nay về cơ bản Đền đã được trùng tu, tôn tạo khang trang, phục hồi trên cơ sở khung nhà cũ gồm: 3 tòa chính( Thượng điện - Trung điện - Hạ điện), tả vu, hữu vu, đài Cửa Trùng, điện Cô Chín và khu mộ Ông Hoàng Mười.
Hàng năm, tại đền Ông Hoàng Mười các hoạt động lễ hội được diễn ra thường xuyên. Đặc biệt có lễ giỗ ông Hoàng Mười vào dịp 10/10 âm lịch thu hút rất nhiều lượt du khách về tham dự, trung bình mỗi ngày đền đón hàng ngàn lượt du khách về làm lễ.Công tác trước lễ hội được Ban quản lý đền phối hợp với chính quyền và nhân dân địa phương chuẩn bị chu đáo, nội dung gồm hai phần chính là Lễ và Hội. Phần Lễ gồm lễ khai quang, lễ rước sắc từ làng Xuân Am về đền, lễ yết cáo, lễ đại tế và cuối cùng là lễ tạ. Phần Hội gồm thi đấu các môn thể thao, trò chơi dân gian diễn ra trong hai ngày thu hút nhân dân trong tỉnh tham gia như Bóng chuyền, đua thuyền, nhảy bao bố, kéo co, chọi gà,…
Xác định lễ hội luôn phải tạo nét mới để thu hút du lịch trên cơ sở văn hóa cổ truyền, phải được tổ chức vừa trang nghiêm, an toàn, tiết kiệm, vừa đảm bảo yếu tố tâm linh, cho nên, ngoài các nghi lễ truyền thống, còn có các hoạt động giao lưu văn nghệ quần chúng giữa các CLB dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh; thi đấu các môn thể thao như giao lưu bóng chuyền, đua thuyền, kéo co, chọi gà, trò chơi vận động, cắm trại, thả đèn hoa đăng trên sông Cồn Mộc...Tất cả những hoạt động này đều được tổ chức ngay tại khu vực đền. Hiện nay, huyện đang tiếp tục hoàn thiện quy hoạch, tạo điều kiện thu hút đầu tư cho phát triển du lịch; xây dựng các sản phẩm du lịch hấp dẫn thu hút du khách, chú trọng phát huy giá trị truyền thống, khai thác tiềm năng du lịch văn hóa tâm linh. Đồng thời, đây cũng là dịp để du khách thập phương hành hương về với Hưng Nguyên - vùng đất đậm nét truyền thống về văn hóa, lịch sử, là quê hương của nhiều bậc hiền tài mà cuộc đời và sự nghiệp của họ đã góp phần làm rạng danh đất nước.
Hy vọng với sự ngưỡng mộ của nhân dân đối với quan Hoàng Mười và non nước hữu tình nơi đây, di tích đền Hoàng Mười ngày càng thu hút nhiều du khách hơn nữa, góp phần xây dựng thêm điểm du lịch văn hóa lịch sử hấp dẫn trong bản đồ du lịch Việt Nam./.
Phòng VH-TT